Tóm tắt & Review Ơn giời, Freud trả lời – Sarah Tomley
Mục lục
1. Giới thiệu tác giả
SARAH TOMLEY là tác giả, biên tập viên và tham vấn viên tâm lý hiện đang sống ở Suffolk, Anh Quốc. Bà đã đóng góp nội dung cho nhiều cuốn sách trong lĩnh vực khoa học xã hội. Bà còn là đồng tác giả của Cuốn sách xã hội học (2015) và Cuốn sách Triết học cho Thiếu nhi (2015).
2. Giới thiệu tác phẩm
Bản gốc tiếng Anh của “Ơn giời Freud trả lời” ( What Would Freud Do?) được xuất bản lần đầu vào tháng 6 năm 2017 tại London, Anh Quốc.
3. Tóm tắt nội dung Ơn giời, Freud trả lời
☆ Tại sao tôi luôn gặp phải điều này?
Đây là tiếng kêu cứu của người bi quan, người đang van vỉ não nề khi thấy người khác cứ toàn gặp điều tốt đẹp. Nhà tâm lý học Paul Watzlawick khuyên rằng tình hình tuy vô vọng nhưng lại không nghiêm trọng lắm. Thực sự thì thế giới này không chủ định để bạn thiệt thòi đâu, mà bạn chỉ có cảm giác như vậy thôi. Mặt khác, “cứ quan niệm và cảm nhận khác đi là được” liệu có dễ dàng?
Vậy bi quan là gì và nó có mặt tích cực không? Sự bi quan là một lập trường đang hút cạn sự sống sắc màu và hy vọng của thế giới. Về mặt tâm lý học, nó là một kiểu suy nghĩ tiêu cực bắt nguồn từ việc tin vào những thứ đáng buồn.
Hẳn là phải có mặt tích cực chứ? Quan điểm bi quan giúp ngăn chặn sự thăng trầm kiểu “tàu lượn cảm xúc” trong lối sống phiêu lưu mạo hiểm của người lạc quan. Duy có điều là họ có thể đang rơi xuống mức độ bi quan đáng báo động. Đúng là có thể cố gắng tránh né cảm giác suy sụp nếu như bạn không bao giờ mở miệng mời người mình thầm thương đi uống nước, nhưng rồi thì bạn sẽ chẳng bao giờ ra quán nữa. Người bị quan có thể cảm thấy mình trên cơ vào những lúc mà người lạc quan tạm thời thất vọng, nhưng điều này chẳng làm bạn thay đổi những cảm xúc chán chường về bản thân. Bởi tự đáy lòng người bi quan biết rằng vấn đề không nằm ở thế giới đầy rẫy bất trắc, mà nằm ở bản thân vô dụng.
☆ Nếu sống ích kỷ hơn thì liệu tôi có vui vẻ hơn hay không?
Câu hỏi này kéo theo một câu hỏi khác về khái niệm “sống ích kỷ”. Nếu bạn cho rằng sự ích kỷ đơn thuần nghĩa là “Tôi sẽ làm điều tôi muốn, và tôi không quan tâm đến bạn”, nhiều người sẽ phải giật mình. Họ có cảm giác người như vậy là thô lỗ, bất cần, “không tử tế”.
Thế nhưng cảm giác này đến từ đâu? Tại sao “làm điều tôi muốn” có vẻ như đi cùng với giả định rằng “tôi không quan tâm đến bạn”? Các nhà tâm lý học và các nhà trị liệu tâm lý dường như đồng ý với nhau về nguồn gốc của những quy tắc đó.
Trẻ em phải được hòa nhập trong văn hóa, từ đó chúng được hòa hợp và khôn lớn, thay vì bị coi là kỳ quặc hay “lạc quẻ” với rất ít cơ hội phát triển. Trách nhiệm cho sự xã hội hóa này trước hết thuộc về các bậc cha mẹ, những người có ý thức rằng họ phải dạy cho con cái về lẽ thường của xã hội và điều chúng cần làm để sống tốt.
Nhà tâm học Dorothy Rowe đã xem xét rất kỹ từ “tốt” trong ngữ cảnh đó. Dường như trẻ em dĩ nhiên là nên học cách trở thành người tốt, nhưng định nghĩa chính xác về điều đó lại phụ thuộc vào người đưa ra các quy tắc. Giả sử một người phụ huynh có đức tin tôn giáo rất mạnh mẽ, hoặc xuất thân từ một gia đình xem khoái lạc là tội lỗi, thì điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào đến các quy tắc mà họ vạch ra cho gia đình? Ngay cả trong những gia đình thoải mái hơn, cũng có thể có những quy tắc cổ súy thói ích kỷ mà vẫn rất kiểu cách, chẳng hạn như “Không bao giờ ăn cái bánh cuối cùng” hoặc “Những người hay đòi hỏi sẽ không được đáp ứng”.
☆ Cứ vài phút tôi lại xem điện thoại. Tại sao tôi không thể tập trung chứ?
Trong thế kỷ 21, chúng ta bị thông tin tấn công dồn dập, và khả năng chú ý có chọn lọc của chúng ta trở thành một kỹ năng quan trọng. Nếu loài người thực sự là sinh vật có lý trí, thì chúng ta sẽ tập trung vào những luồng thông tin hữu ích nhất cho việc trước mắt, nhưng dù là đang có gặp vấn đề gì, thì vì một vài lý do chúng ta vẫn cứ tiếp tục xem điện thoại. Điều gì làm cho những thiết bị này cuốn hút đến thế?
Mọi người đều biết sự chú ý là gì, và đồng thời, chẳng có ai thực sự biết về nó. Nhìn chung, nó cho phép chúng ta tập trung vào một kích thích cụ thể (một người quyến rũ ở quán bar) thay vì những kích thích khác (không gian quán bar, những người khác ở quán bar, âm nhạc, hoặc đồ uống trong tay). Đó là một quá trình chọn lọc, nhưng các nhà tâm lý học vẫn đang nghiên cứu cơ chế này. Liệu chúng ta nghĩ về một điều có ý nghĩa và sau đó mới chú ý đến nó, hay là có điều gì đó thu hút sự chú ý của chúng ta nhờ cường độ tín hiệu của nó (chẳng hạn như tiếng ồn) và sau đó được truyền tới các khu nhận thức có nhiệm vụ xử lý ý nghĩa?
☆ Tại sao tôi cứ tình nguyện làm đủ thứ cho người khác thế?
Một lý thuyết thời kỳ đầu của Freud là Nguyên tắc Khoái lạc, với nội dung mỗi lần chúng ta có động lực để làm một việc gì đó, thì động lực ấy xuất phát từ một “trạng thái căng thẳng khó chịu” mà chúng ta muốn tránh né. Nói cách khác, chúng ta luôn luôn có động lực để tránh xa nỗi đau (đau đớn về thể xác hoặc căng thẳng tinh thần) và hướng tới niềm vui.
Không dễ để nhận ra lý do làm việc không vì tiền bạc lại có thể giúp bạn tránh khỏi nỗi đau, nhưng Abraham Maslow có một phương án để trả lời. Abraham Maslow là người sáng lập tâm lý học nhân văn, trái ngược hẳn với phân tâm học của Freud theo nhiều phương diện, đặc biệt là ở niềm tin về sự tốt đẹp căn cốt nơi con người. Trong khi Freud cho rằng chúng ta về cơ bản là ích kỷ, đầy dục vọng và ưa gây hấn, thì Maslow lại quả quyết rằng con người có bản chất thiện lương, chỉ đôi lúc mới có hành động tàn ác do phải chịu đau khổ.
Cả hai cách tiếp cận, nhân văn và phân tâm học, đều đồng ý rằng chúng ta được thúc đẩy để né tránh khổ đau và hướng tới niềm vui. Maslow cũng cho rằng ta thường dễ dàng định vị được nỗi đau, vì nó bắt nguồn từ một nhu cầu chưa được thỏa mãn, thứ mà ta có thể dễ dàng xác định… Maslow nổi tiếng nhất với môi hình Tháp Nhu cầu đề xuất năm loại nhu cầu cơ bản. Chúng thuộc về bản năng cũng là được ghi sẵn trong bộ não chúng ta, và thiết yếu cho sinh tồn và sức khỏe.
☆ Tôi sợ đi máy bay lắm… Tôi phải làm sao đây?
Nỗi sợ này cũng xưa như chính các chuyến bay. Chỉ 11 năm sau chuyến bau đầu tiên của anh em nhà Wright hồi 1903, các máy bay đã được sử dụng để đi do thám trong Thế chiến thứ nhất và các báo cáo về “chứng loạn thần kinh-phi cơ” cứ lũ lượt đổ về. Nhiều phi công và thành viên phi hành đoàn đã phát triển các triệu chứng thần kinh như mất ngủ và vấn trị tiêu hóa, và cư lần lữa không muốn bay.
Nỗi sợ và các chuyến bay đến liền với nhau. Có vẻ như những người ấy cũng phần nào có lý. Trong 11 năm từ 1903 đến 1914, hơn 1.000 người đã thiệt mạng trên các chuyến bay và trong suốt Thế chiến thứ nhất, hơn 14.000 phi công phe Đồng minh cũng đã hy sinh. Ngành hàng không vẫn còn ở giai đoạn sơ khai và vì vậy không có thông số kỹ thuật tiêu chuẩn cho máy bay, điều này có nghĩa là đi máy bay có độ ổn định và độ tin cậy rất thấp. Các máy bay (được làm từ gỗ và vải) rất khó bay, nhưng các phi công được huấn luyện trong hai đến ba giờ. Họ cũng phải dãi dầu mưa nắng gió sương nữa.
Năm 1915, tuổi nghề trung bình của một phi công Đồng minh chỉ là 11 ngày, trong khi đó, tỷ lệ sống sót sau chiến hào là 9 trên 10 lính bộ binh. Điều này có nghĩa việc bay đã được xem là cực kỳ mạo hiểm ngay từ thời kỳ đầu. Đây là một quan niệm chuẩn xác vào những năm 1900, nhưng cái nhãn “nguy hiểm” đó chưa từng mất đi. Đó dường như chỉ là một trong nhiều phán đoán thiếu chính xác mà chúng ta đưa ra về việc bay và máy bay.
4. Cảm nhận và đánh giá sách Ơn giời, Freud trả lời
Cuốn sách “Ơn giời, Freud trả lời” gồm rất nhiều vấn đề thường ngày được đưa ra soi chiếu dưới ống kinh của phân tâm học và tâm lý học, một cách sòng phẳng thú vị và sinh động. Tác giả Sarah Tomley sử dụng mô hình hỏi – đáp để xem xét cách ứng dụng thực tiễn các lý thuyết của một số chuyên gia tâm lý học, phân tâm học và trị liệu tâm lý hàng đầu thế giới từ quá khứ tới hiện tại (Sigmund Freud, Carl Jung. Alfred Adler. Erich Fromm.)
Bằng cách đó, cuốn sách cung cấp nhiều góc nhìn khác nhau về thế giới tâm lý kỳ lạ của con người, những điểm chung trong năng lực trí tuệ của chúng ta, cũng như sự độc đáo của tâm lý mỗi người. Đây là cuốn cẩm nang chỉ dẫn cách đối mặt với những vấn để từ nhỏ đến lớn trong cuộc sống, với lời khuyên của tất cả các nhà tâm lý trị liệu vĩ đại nhất nằm trong tầm tay bạn.
| Nếu bạn thấy nội dung phù hợp, hãy mua sách ủng hộ tác giả nha
|
Tóm tắt & Review Ơn giời, Freud trả lời – Sarah Tomley
